علل گرایش جوانان تاجیک به داعش از نگاه روزنامه آمریکایی

یک روزنامه آمریکایی روز یکشنبه در گزارشی نوشت: فقر و محرومیت، قوم تاجیک را به سربازان پیاده نظام گروه «داعش» تبدیل کرده است.

روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» در گزارشی به قلم «کارون دمیرجیان» نوشت: فقر و محرومیت حاکم بر تاجیکستان که معلول سیاست های اقتصادی روسیه در این کشور است، «داعش» را به تکاپو انداخت تا در طیفی گسترده به جذب نیرو از میان خیل عظیم جوانان محروم این کشور برآید.

این روزنامه آمریکایی نوشت: ریشه گرایش به داعش در میان جوانان تاجیکستان غالبا تعصبات و احساسات مذهبی نیست، بلکه فقر و محرومیت است.

نویسنده واشنگتن پست نوشت: قانون جدید مهاجرت روسیه که از آغاز سال جاری میلادی در تاجیکستان اجرا شد، اتباع کشورهای خارج از بلوک اتحادیه گمرکی اقتصادی «اوراسیا» را موظف ساخت برای اشتغال، آزمون های زبان روسی و تاریخ روسیه را پشت سر بگذرانند و مجوزهای گران قیمت اقامت اخذ کنند و ماهانه شهریه هایی پرداخت کنند تا مشاغلی را که سال ها مشغول به آن بودند را حفظ کنند. 

«دمیرجیان» نوشت: این قانون تبعات بسیار زیانباری بر اقتصاد تاجیکستان باقی گذارده است. 

وی افزود: کمک های جهانی که تاجیکستان دریافت می کند، فقط نیمی از درآمد ملی این کشور را تشکیل می دهد و بانک جهانی انتظار دارد رقم این کمک ها امسال 23 درصد کاهش داشته باشد.

نویسنده واشنگتن پست نوشت: این اوضاع نابسامان اقتصادی، فضا را برای گرایش جوانان بیکار و محروم تاجیکستان به سمت گروه های افراط گرا و در راس آنها «داعش» آماده ساخته است.

«دمیرجیان» افزود: «داعش» فرصت را مغتنم شمرده و با پرداخت مشوق های مالی، کارگران بیکار و غمزده را تشویق به ملحق شدن به این گروه برای جنگیدن در سوریه می کند.

وی در گزارش خود نوشت: فقیرترین جمهوری های شوروی، مساعد ترین فضا برای ترکتازی داعش برای جذب نیرو هستند.

«موجودا عزیزوا» از مدیران دفتر تاجیکستان سازمان بین المللی مهاجرت در این زمینه می گوید: اوضاع اقتصادی کشور به حدی اسف بار است که مستعد جذب جوانان و شهروندان بیکار و محروم جامعه به سمت گروه های افراط گرایی چون داعش است. این جوانان فقط با دریافت پیشنهاد مقدار کمی پول به امید ورود به یک شهر طلایی و برخوردار شدن از یک زندگی مرفه، وسوسه اعزام به سوریه برای جنگیدن در آن کشور می شوند.

به گفته این مقام بین المللی، طبق آمارهای رسمی اکنون بیش از 400 نفر از شهروندان تاجیکستان در سوریه حضور دارند، اما آمارهای غیررسمی رقمی بسیار بالاتر است. این افراد، کسانی هستند که هویت آنها در اسناد رسمی موجود است.

به گفته صاحبنظران سیاسی تاجیک، خطر افراط گرایی این کشور را تهدید می کند. بسیاری از مردم در فقر و تنگدستی به سر می برند و به عنوان نمونه نیازمند زمین برای خانه سازی و کسب درآمد برای پرداخت مخارج تحصیل فرزندانشان هستند و سخت در مضیقه مالی قرار دارند. همین مشکلات معیشتی و رفاهی زمینه ساز جذب جوانان به سمت گروه هایی می شود که پول و شرایط بهتری را به آنها پیشنهاد می دهند.

با آغاز جنگ روسیه در شرق اوکراین، بسیاری از اتباع اوکراینی روانه بازار کار روسیه شدند و همین امر باعث شد تا جمعیت بومی محل نیز نقل مکان کنند. تا پیش از تصویب قانون جدید کار روسیه، حقوق یک کارگر در جنوب غرب تاجیکستان بالغ بر 29 هزار روبل (واحد پول روسیه ) در ماه یعنی معادل حدود 900 دلار بود که به خوبی کفاف مخارج زندگی را می داد. اما اینک یک کارگر ساختمانی خارجی در این کشور مجبور است به عنوان نمونه هر یک، بخشی از حقوق ماهانه خود را که حدود 100 دلار است، صرف اخذ پرونه شش ماهه مجوز اشتغال کند. کارگران ترک تحصیلکرده هم امکان گذراندن آزمون ورودی را بدون گذراندن مدرسه ابتدایی ندارند، مگر آنکه به مسوولان ذی ربط رشوه بپردازد.

«دمیرجیان» در گزارش خود نوشت: دامنه و گستردگی گرایش جوانان محروم جامعه تاجیکستان به سمت گروه های افراط گرا هنوز مشخص نیست. 

دیپلماتهای روسی همواره این خطر را گوشزد می کنند که یک مسیر ارتباطی از مبارزان از مبدا آسیای میانه تا گروه های افراط گرای حاضر در سوریه و عراق کشیده شده است و به استناد شواهد محکم، اقشار مختلف جوانان این کشور اعم از افسران امنیتی تا دانشجویان دانشگاه ها و کارگران جذب داعش می شوند.

وی در گزارش خود نوشت: اما مقامات دانشگاهی تاجیکستان می گویند که در ارائه این آمار اغراق گویی شده است و این هشدار، انگیزه های دستور کار ملی را دنبال می کند.

نویسنده واشنگتن پست نوشت: «داعش» در راستای تثبیت داعیه اش، تاجیک ها را سربازان پیاده نظام خود در مبارزه مسلحانه اش می پندارد. این حقیقت عاری از تناقض هم نیست.

«دمیرجیان» نوشت: تاجیکستان دارای مرزهایی طولانی و عمیقا ناامن با افغانستان است و کاملا مستعد نقل و انتقال افراط گرایان بین این خطوط مرزی است. این مرزها سال ها کانال تجارت غیرقانونی مواد مخدر در سطح منطقه بوده است.

وی افزود: واقعیت های دیگری هم بر وخامت این معضل افزوده است. یک گروه اسلامگرای مخالف دولت به نام «حزب احیاء اسلام» که از هنگام جنگ داخلی تاجیکستان پس از اتمام قلمرو شوروی بر این کشور در صحنه سیاست حضور داشته است، در انتقاد شدید از سیاست های دولت می گوید که «دولت در عوض اتخاذ تدابیری برای محو و ریشه کنی مشکلات اقتصادی و اجتماعی جامعه، با برنامه ها و سیاست های خود بذر بی ثباتی را در کشور می افشاند و سوخت لازم برای جذب جوانان به داعش را تامین می کند. در مسیر این سیاست ها، گروه های سیاسی مخالف هم قربانی می شوند».

تحلیلگران و فعالان حقوق بشر هم معتقدند که مشکلات اقتصادی از جمله فقدان اشتغال و فساد عمیق و گسترده در کشور شرایط را برای شیوع جرائم و جنایات و طرفداری و گرایش به «داعش» مهیا ساخته است.

صاحبنظران سیاسی، یکی از ریشه های این معضل در تاجیکستان را وابسته بودن اقتصاد این کشور به سیاست های اقتصادی روسیه می دانند و معتقدند که اقتصاد تاجیکستان در وضعیت «گروگان روسیه» قرار دارد. در واقع نقش روسیه در بی ثباتی دائمی تاجیکستان تنها به قانون مهاجرت روسیه خلاصه نمی شود. 

به گفته متخصصان، در روسیه، اقوام تاجیک و سایر مهاجران از آسیای میانه جذب ایدئولوژی افراط گرایانه می شوند و در مساجد دوشادوش چچنی ها و سایر جوامع مسلمان که دارای پیوندهایی نزدیک با داعش هستند قرار می گیرند. اگر مهاجرانی از سوریه عازم روسیه شوند، هیچ کس نمی داند به چه طریق این نقل مکان صورت گرفته است.

رادیکال های تاجیک روانه سوریه می شوند، اما در این کشور الهام بخش حمایت از گروه های مذهبی بنیادگرا نخواهند بود و یا در بازگشت به کشور به دنبال راه انداختن قیام های اجتماعی نظیر قیام «بهار عربی» نخواهند بود. ایجاد آن شرایط نیازمند موقعیتها و یک سری واقعیات متفاوت است. مردم فقط به این نیت عازم سوریه نمی شوند. 

نویسنده واشنگتن پست نوشت: اقتصاد تاحیکستان به شدت از سیاست های قانون کار روسیه آسیب دیده است. میانگین سنی جمعیت تاجیکستان زیر 24 سال است و حقوق و دستمزد آنان فقط درصد کوچکی از رقم مشابه در روسیه است و حدود 20 درصد جوانانی که در کشور می مانند، بیکار هستند و بی ثباتی خطری است که همواره این کشور را تهدید می کند و تقریبا به طور قطع و یقین حل ناشدنی است.

به اعتقاد صاحبنظران، پیوستن تاجیکستان به اتحادیه گمرکی روسیه، همه موانع قانونی در امر مهاجرت در این کشور را از میان خواهد برداشت.